Een groeiend aantal kinderen wordt bijziend. Dit is niet alleen het geval in België, want ook elders ter wereld zet deze trend zich door. Onderzoekers voorspellen dat tegen 2050 de helft van de wereldbevolking een bril of andere visuele correctie nodig zal hebben, waarbij dus ook een groot aantal kinderen getroffen zijn. Deze toename is het gevolg van een mix van genetische factoren en omgevingsfactoren, waarbij vooral het gebruik van schermen op jonge leeftijd een belangrijke rol speelt. Tegelijkertijd waarschuwt men ervoor dat een groeiend aantal kinderen geen bril heeft, louter omdat hun ouders het niet kunnen betalen. Zeker in Nederland gaan er dan ook stemmen op om kinderbrillen uit de basisverzekering te vergoeden.
Veranderende leefgewoontes als oorzaak
Bijziendheid of myopie is een aandoening waarbij objecten in de verte wazig worden waargenomen, terwijl dichtbij wel nog scherp kan worden gezien. De laatste decennia is het aantal jonge patiënten met deze aandoening fors toegenomen. Belgische oogartsen signaleren eenzelfde evolutie als in Nederland. Daar zou inmiddels de helft van alle jongeren van 20 jaar al een bril voor veraf nodig hebben. Ter vergelijking: tachtig jaar geleden was dat nog maar twintig procent. De oorzaak ligt niet alleen bij genetische aanleg, maar vooral bij het vele nabijwerk dat kinderen verrichten. Langdurig lezen, kleuren of naar een scherm kijken vanop korte afstand maakt dat het oog zich aanpast, wat op termijn leidt tot een verlenging van de oogbol en dus tot bijziendheid.
Wat volgens oogartsen ook een rol speelt, is dat kinderen veel minder tijd buitenshuis doorbrengen. Zonlicht blijkt nochtans een beschermende factor: het remt de lengtegroei van het oog en vertraagt zo de ontwikkeling van myopie. Daarom wordt de zogenaamde 20-20-2-regel aanbevolen: na twintig minuten schermtijd moeten kinderen twintig seconden in de verte kijken en daarnaast moeten ze minstens twee uur per dag buiten spelen. Tijdens de coronapandemie, toen kinderen vaker binnen zaten en via schermen les volgden, is het aantal gevallen van bijziendheid niet toevallig sterk toegenomen.
Correctie is mogelijk, genezing niet
Bijziendheid is onomkeerbaar, maar is gelukkig wel goed te corrigeren. De meest gangbare oplossing is een bril, maar ook contactlenzen en refractiechirurgie behoren tot de mogelijkheden. Voor wie lenzen overweegt, kan online lenzen bestellen een handige optie zijn. Deze worden dan gewoon thuisbezorgd. Daarnaast bestaan er speciale brillenglazen die bijziendheid helpen afremmen. Deze innovatieve brillen worden steeds vaker aangeboden door optiekzaken. Hoewel de langetermijneffecten nog niet volledig bekend zijn, lijkt het wel een veelbelovende innovatie te zijn.
Oproep tot meer structurele oplossingen
De stijgende vraag naar brillen zorgt voor financiële kopzorgen bij veel gezinnen. Ook kinderbrillen zijn niet goedkoop, terwijl kinderen door hun groei regelmatig nieuwe brillen nodig hebben. Gelukkig voorzien sommige ziekenfondsen wel in een tegemoetkoming, maar vaak is die heel beperkt of gelden er strenge voorwaarden. Zo biedt Helan Ziekenfonds een tegemoetkoming van maximaal 50 euro voor de aankoop van brillenglazen of lenzen voor kinderen tot en met 18 jaar. Bij CM gaat het eveneens om 50 euro, bij Solidaris om 25 euro. Vaak voorziet men wel in een extra korting indien wordt gekozen voor een opticien waarmee men samenwerkt. Zo werkt Solidaris bijvoorbeeld samen met grote ketens als Hans Anders, maar ook met veel lokale opticiens.
In ieder geval wijzen steeds meer experts op de noodzaak van structurele maatregelen voor kinderbrillen en een meer royale terugbetaling ervan. Ze wijzen dan onder meer op de impact van slecht zicht op schoolprestaties en latere kansen op de arbeidsmarkt. Wanneer kinderen de bril die ze nodig hebben niet kunnen dragen, lopen ze leerachterstand op en stijgt het risico op blijvende oogschade. Hierdoor loopt de factuur voor de samenleving op.